اختلال دوقطبی چیست؟ علائم، دلایل، انواع و روشهای درمان
مقدمه
احساسات ما هر روز تغییر میکنند، اما اگر این نوسانات خلقی شدید و غیرقابل پیشبینی باشند، ممکن است نشانهای از یک بیماری روانی به نام اختلال دوقطبی باشند. این اختلال باعث میشود فرد بین دو قطب احساس شادی شدید (مانیا) و افسردگی عمیق جابهجا شود. در این مقاله به زبان ساده و علمی به معرفی اختلال دوقطبی، علائم، انواع، دلایل و راههای درمان آن میپردازیم.
اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder) یک بیماری روانی مزمن است که با نوسانات شدید خلقوخو، سطح انرژی و توانایی عملکرد فرد مشخص میشود. این بیماری معمولاً در سنین جوانی آغاز میشود و میتواند بر زندگی شخصی، شغلی و اجتماعی فرد تأثیر بگذارد.
علائم اختلال دوقطبی
فاز شیدایی (مانیا)
در این مرحله فرد ممکن است:
بیشازحد پرانرژی و پرحرف شود
خواب بسیار کمی نیاز داشته باشد
احساس بزرگمنشی یا قدرت غیرواقعی داشته باشد
تصمیمهای عجولانه یا پرخطر بگیرد (مثل ولخرجی شدید یا رفتار جنسی پرخطر)
فاز افسردگی
در این مرحله فرد ممکن است:
احساس ناراحتی، پوچی یا ناامیدی کند
علاقهاش به فعالیتهای روزمره را از دست بدهد
دچار اختلال خواب (کمخوابی یا پرخوابی) شود
افکار خودکشی داشته باشد
اگر شما یا یکی از اطرافیانتان علائم بالا را تجربه میکنید، مشاوره آنلاین روانپزشکی آترینا دکتر میتواند اولین قدم مطمئن برای دریافت کمک باشد.
انواع اختلال دوقطبی
1. دوقطبی نوع ۱
وجود حداقل یک دوره شیدایی کامل که ممکن است با یا بدون افسردگی باشد.
2. دوقطبی نوع ۲
وجود دورههای افسردگی شدید به همراه دورههایی از شیدایی خفیف (هیپومانیا).
3. اختلال سیکلوتایمیک
نوسانات خلقی خفیفتر که به مدت طولانی (حداقل ۲ سال) ادامه دارند.
دلایل ابتلا به اختلال دوقطبی
عوامل ژنتیکی
اگر یکی از والدین یا بستگان نزدیک دچار اختلال دوقطبی باشد، احتمال ابتلا در فرد بیشتر میشود.
عوامل زیستی
عدم تعادل در انتقالدهندههای عصبی مانند سروتونین، دوپامین و نوراپینفرین در مغز نقش مهمی دارد.
عوامل محیطی
استرس شدید
تجربههای تلخ کودکی
مصرف مواد مخدر یا الکل
میتوانند باعث شروع یا تشدید علائم بیماری شوند.
راههای تشخیص اختلال دوقطبی
تشخیص این بیماری معمولاً توسط روانپزشک و از طریق:
مصاحبه بالینی
بررسی سابقه خانوادگی
تستهای روانسنجی
صورت میگیرد. گاهی تشخیص این اختلال به دلیل شباهت با افسردگی یا اختلالات دیگر چالشبرانگیز است.
روشهای درمان اختلال دوقطبی
1. دارو درمانی
داروهای تثبیتکننده خلق مانند لیتیوم، والپروات یا لاموتریژین رایجترین داروها هستند. گاهی داروهای ضدافسردگی یا داروهای ضدروانپریشی نیز تجویز میشوند.
2. رواندرمانی
رفتاری–شناختی (CBT)
درمان خانوادهمحور
درمان بینفردی و مهارتهای اجتماعی
این روشها به افراد کمک میکنند تا با علائم خود بهتر کنار بیایند و از عود بیماری جلوگیری کنند.
3. تغییر سبک زندگی
خواب منظم
رژیم غذایی سالم
فعالیت بدنی روزانه
پرهیز از الکل و مواد مخدر
زندگی با اختلال دوقطبی
با تشخیص بهموقع، درمان مناسب و حمایت خانواده، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی میتوانند زندگی سالم، شاد و پربازدهی داشته باشند. پذیرش بیماری، آگاهی از علائم هشداردهنده و پایبندی به درمان سه عنصر کلیدی در کنترل این اختلال هستند.
جمعبندی
اختلال دوقطبی یک بیماری قابلمدیریت است. نوسانات خلقی شدید نباید نادیده گرفته شوند، چراکه تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر میتواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی داشته باشد. اگر احساس میکنید خودتان یا یکی از عزیزانتان علائم این بیماری را دارید، برای مشاوره با روانپزشکان آترینا دکتر کلیک کنید و از قدم اول برای سلامت روان شروع کنید.