مقدمه:
زیبایی لبخند همیشه برای انسانها مهم بوده است. یکی از عوامل این زیبایی، داشتن دندانهایی صاف و مرتب است. در گذشته، افراد برای اصلاح وضعیت دندانهای خود از ابزارهایی مانند نخ یا فلز استفاده میکردند. اما امروزه با پیشرفت علم، ارتودنسی بهعنوان روشی مؤثر برای اصلاح دندانها معرفی شده است.
کلمه “ارتودنسی” از دو بخش تشکیل شده است:
“ارتو” به معنای مرتبکردن
“دنس” به معنای دندان
ارتودنسی برای افرادی مناسب است که دندانهایشان بهدرستی روی یکدیگر قرار نمیگیرند.
مزایای ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی تنها برای زیبایی انجام نمیشود. این درمان مزایای زیادی دارد، از جمله:
بهبود ظاهر دندانها
بهتر شدن عملکرد جویدن و گاز زدن
کاهش فشار روی مفاصل فک
آسانتر شدن مسواکزدن و نخ کشیدن
جلوگیری از پوسیدگی ناشی از دندانهای روی هم
انواع ارتودنسی
متخصص با توجه به نوع ناهنجاری و وضعیت دندانها، یکی از روشهای زیر را انتخاب میکند:
۱. ارتودنسی متحرک
برای ناهنجاریهای خفیف کاربرد دارد. بیمار میتواند دستگاه را برای تمیز کردن از دهان خارج کند.
۲. ارتودنسی ثابت
برای ناهنجاریهای شدید استفاده میشود. براکتها و سیمها به دندان چسبیده و امکان حرکت دندانها را فراهم میکنند.
۳. ارتودنسی نامرئی
این روش بیشتر برای بزرگسالانی مناسب است که تمایل ندارند دستگاه ارتودنسی در دهانشان دیده شود.
۴. ارتودنسی فانکشنال
ترکیبی از ابزارهای ثابت و متحرک است و برای اصلاح مشکلات فکی بهکار میرود.
۵. ارتودنسی دیمون
در این روش، از براکتهای خاصی استفاده میشود که نیاز به کش ندارند و خودبازشونده هستند.
۶. ارتودنسی لینگوال
براکتها در پشت دندان نصب میشوند و از بیرون دیده نمیشوند.
برای آشنایی با درمانهای مکمل، مقاله «کشیدن دندان عقل» را نیز بخوانید.
چه زمانی برای شروع درمان ارتودنسی مناسب است؟
سنین کودکی، بهویژه بین ۱۲ تا ۱۴ سالگی، بهترین زمان برای شروع ارتودنسی است. در این سن، استخوانهای فک در حال رشد هستند و درمان سریعتر نتیجه میدهد. با این حال، بزرگسالان هم میتوانند با مشورت پزشک از این درمان بهرهمند شوند.
آیا برای ارتودنسی باید دندان کشید؟
در برخی موارد، کشیدن دندان لازم است. این موضوع بیشتر زمانی رخ میدهد که:
فضای کافی در دهان وجود ندارد
دندان نهفته در فک قرار دارد
فک بیمار کوچک است
درمان بهموقع میتواند نیاز به کشیدن دندان را کاهش دهد.
چرا درمان ارتودنسی ضروری است؟
مشکلات دندانی و فکی میتوانند عملکرد جویدن را مختل کنند. این اختلال گاهی باعث مشکلات گوارشی و حتی سردرد میشود. ارتودنسی نهتنها این مسائل را برطرف میکند، بلکه با مرتب شدن دندانها، مسواکزدن و نخ کشیدن آسانتر میشود.
چه کسانی به ارتودنسی نیاز دارند؟
اگر یکی از مشکلات زیر را دارید، احتمالاً به ارتودنسی نیاز دارید:
اپن بایت (وجود فاصله بین دندانهای بالا و پایین)
اوربایت (جلو بودن بیشازحد دندانهای بالا)
کراسبایت (برخورد نامناسب دندانهای بالا و پایین)
آندربایت (جلو بودن دندانهای پایین)
فضای کم بین دندانها
نامرتب بودن یا فاصله داشتن دندانها
آیا ارتودنسی به دندان آسیب میزند؟
خود درمان آسیبی به دندان نمیزند، اما اگر بهداشت دهان رعایت نشود، مشکلاتی مانند پوسیدگی، التهاب لثه و تجمع پلاک رخ میدهد. برای جلوگیری از این آسیبها، لازم است:
بعد از هر وعده غذا دندانها را مسواک بزنید
روزانه از نخ دندان استفاده کنید
از دهانشویه تجویز شده استفاده کنید
مراقبتهای لازم در طول درمان
برای محافظت از دندانها در دوران درمان:
از خوردن غذاهای سفت، چسبناک و شیرین پرهیز کنید
نوشیدنیهای گازدار را کاهش دهید
روزی دوبار دندانها را با دقت مسواک بزنید
شبها قبل از خواب حتماً مسواک بزنید
طبق نظر دندانپزشک از دهانشویه یا ژل فلوراید استفاده کنید
مدت زمان ارتودنسی چقدر است؟
مدت درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
سن بیمار
شدت ناهنجاری دندانها
میزان جابهجایی لازم
وضعیت لثه و سلامت دهان
میزان پایبندی به توصیههای پزشک
بهطور معمول، درمان ارتودنسی بین ۱ تا ۳ سال طول میکشد. اگر فقط دندانها نیاز به مرتب شدن داشته باشند، زمان درمان حدود یک تا یکونیم سال است. اما اگر مشکل فکی وجود داشته باشد، درمان ممکن است بیشتر طول بکشد.