پيشگفتار:
سلام؛ امروز تصمیم داریم با شما درخصوص موضوع بسیار مهمی که اکثر والدین در مورد کودکانشان با آن دست به گریبان هستند با شما صحبت کنیم. موضوع مقاله امروز ما درباره استرس و اضطراب در کودکان و راه های کاهش آن می باشد. قطعا” والدین گرامی با مطالعه این مقاله و به کار بستن راههای پیشنهادی ما شاهد تاثیرات مطلوب و موثر در رفتار فرزندان خود خواهند بود.بیشتر ما دوست داریم مجددا” به دوران خوش کودکی باز گردیم. همان دوران بی دغدغه، شاد و سرشار از خوشی ها و بازی های کودکانه. اما ظاهرا” فراموش کرده ایم که آن دوران زیبا و خوش نیز گاهی اوقات همراه با استرس و اضطراب بوده است. واقعیت قضیه این است که دوران کودکی نیز همیشه همراه با استرس و اضطراب می باشد و کودکان نیز استرس ها را تجربه می کنند. برخی از عوامل ممکن است کودکان را دچار استرس و اضطراب کنند مانند: شروع یک فعالیت جدید، وقوع وقایع تلخ و غم انگیز مثل فوت یا مرگ یک نفر از نزدیکان، تغییر محیط زندگی، شروع یک فعالیت جدید و …. می توانند از جمله این عوامل باشند. چنانچه تا پایان این مقاله همراه ما باشید، مهمترین عوامل ایجاد استرس در کودکان و راههای درمان آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
اغلب پیش می آید که کودکان در مورد استرس ها و مشلات خود با والدینشان صحبت و گفتگو نمی کنند. در این شرایط والدین وظیفه دارند که سر صحبت با کودک را باز کرده و پای حرف های وی بنشینند و دریابند که چه چیزی کودک را آزار می دهد. در واقع می توان گفت که علیرغم آنکه کودکان در چنین وضعیتی سکوت می کنند، لیکن بسیار تمایل و علاقه دارند که والدینشان به آنها کمک کرده مشکلشان را برطرف نمایند.برای آنکه بتوانیم استرس ها و اضطراب های فرزندمان را درمان کنیم ابتدا باید بفهمیم این استرس ها نتیجه کدام تغییرات منفی و ناخوشایند زندگی وی بوده است. باید در نظر داشت که در برخی موارد استرس در کودکان می تواند خوب و مثبت نیز باشد، ولی استرس های شدید می تواند بر شیوه تفکر، فعالیت و احساسات کودک تاثیرات مخرب و جبران ناپذیری بگذارد.
فرزندانمان در دوره رشد و بلوغ یاد می گیرند که با استرس ها مواجه شده و به آن واکنش نشان دهند. بسیاری از عوامل استرس زا برای بزرگسالان قابل مدیریت توسط آنها است، اما برای کودکان این عوامل بسیار پیچیده و تنش زا می باشند؛ در نتیجه حتی تغییرات کوچک نیز می توانند بر احساس آرامش، امنیت و سلامت روحی کودکانمان آسیب های جدی وارد سازند.
باید این را در نظر داشته باشیم که ممکن است کودکان از استرس و فشار روحی که بر آنان وارد است مطلع و با خبر نباشند. بهتر است والدین با آگاه بودن از علایم و نشانه های استرس در کودکانشان، آنها را در مواجه شدن با آنها یاری داده و کمک کنند تا فرزندانشان بتوانند از وجود استرس ها و اضطراب هایی که با آنها درگیرند رهایی یابند. در اینجا قصد داریم شما را با انواع نشانه ها و علایم استرس در کودکان آشنا سازیم. این علایم و نشانه ها به دو دسته نشانه های فیزیکی و نیز نشانه های احساسی تقسیم بندی می شوند.
در اینجا ما به والدین پیشنهاداتی را برای کمک به فرزندانشان در مدیریت کردن استرس و درمان آن ارایه می دهیم. این راهکارها توصیه شده از سوی اغلب روانشناسان و روانکاوان کودک بوده و رایج ترین و متداول ترین شیوه های برخورد مناسب با این معضل می باشد:
وقتی می بینید یا احساس می کنید کودکتان با مشکلی روبرو شده، سعی کنید تا با وی صحبت کنید. سعی کنید احساس منفی یا ناخوشایند وی را به زبان بیاورید و در موردش با او گفتگو کنید. مثلا” اینگونه سر صحبت را باز کنید و بگویید: ” فکر می کنم هنوز از اتفاقی که توی زمین بازی برایت رخ داده ناراحت هستی عزیزم” این را همیشه به یاد داشته باشید که به هیچ عنوان کودک را تحت فشار نگذاشته و وی را متهم نکنید. کثلا” نگویید که ” هنوز ناراحتی؟ مگه چه اتفاقی افتاده؟ ” هیچ گاه کودک را مقصر نشان ندهید. برعکس سعی کنید با وی همدردی کرده و نشان دهید که به فرزند خود اهمیت می دهید و متوجه مشکلش هستید و تصمیم دارید به وی در حل مشکلاتش کمک کنید.
از کودک خود بپرسید که مشکلش چیست؟ باید به حرفهایش با دقت گوش کنید و در این راه علاقه و حوصله به خرج دهید. از قضاوت کردن، مقصر پنداشتن و نصیحت کردن وی به شدت بپرهیزید. تنها کاری که باید انجام دهید این است که به حرف ها و احساسات وی توجه نشان دهید. سعی کنید با آرامش و پرسیدن سوالات مختلف، اصل قضیه را بفهمید. مثلا” در میان صحبت هایش از وی بپرسید: ” خب بعدش چی شد؟ ” یا سوالاتی از این قبیل که به شما کمک می کند تا زوایای مختلف مشکل پیش آمده را بشناسید. در کل: باید برای حل مشکلات فرزندتان وقت و حوصله به خرج دهید.
سعی کنید نسبت به مشکلی که فرزندتان با آن روبرو شده و در حال تجربه است واکنش نشان دهید. مثلا” به وی بگویید: ” عزیزم می دانم که چقدر این مشکلی که برایت پیش آمده سخت و ناراحت کننده است” یا اینکه به وی بگویید: ” حق داری از اینکه دوستانت تو را بازی نداده اند ناراحت و دلگیر باشی، من به تو حق می دهم چونکه کار آنها منصفانه نیست” . با گفتن این حرفها به کودک نشان می دهید که احساسات او را می فهمید و به وی توجه کافی دارید. با این کار باعث می شوید که کودک ابراز احساساتتان را ببیند و حمایت شما را درک کند. این موضوع مخصوصا” زمانی که کودک دچار استرس و اضطراب شده و به حمایت شما نیازمند است بیشتر نمود دارد.
باید در نظر داشته باشیم که بسیاری از کودکان خردسال در بیان احساساتشان ناتوانند. اگر کودک یا فرزند شما، ناراحت، نا امید یا عصبانی است سعی کنید با بیان کلمات درست، هم احساسات او را نشان دهید و هم به وی یاد دهید از کلمات و واژگان مناسب در بیان احساساتش استفاده کند. بیان احساسات در قالب واژگان و کلمات علاوه بر آنکه باعث می شود کودک حالات احساسی خود را شناخته و بیان کند، باعث می شود که آنها را نیز درک کند. این دسته از کودکان که می توانند احساسات خود را بیان کنند، دیرتر عصبانی شده و به ندرت پرخاشگری می کنند. چرا که قادر هستند با استفاده از کلمات حس و حال درونی خود را نشان دهند.
اگر وجود مشکل خاصی باعث ایجاد استرس در فرزندتان شده است، باید به او کمک کنید تا منشا این استرس را پیدا کند و در حل کردن مشکل به وی کمک کنید. بهتر است کودک را کمک کنید تا خودش راه حل یا راهکاری برای حل مشکلش بیابد. او را در این کار تشویق کنید و اگر لازم شد می توانید از روش طوفان فکری هم استفاده کنید. ولیکن بهتر است همه کارها را خودتان انجام ندهید. سعی کنید او را در انجام کارها مشارکت دهید تا باعث بالا رفتن اعتماد به نفس در وی گردد. از راه حل های خوب او حمایت و استفاده کرده و اگر لازم شد مواردی را به آنها اضافه نمایید. حتما از او بپرسید که مثلا” نظرت در مورد این راه حل چیه؟ اگر پیشنهادی داری بگو.
در اغلب اوقات تنها گوش کردن و شنیدن حرف های کودک باعث می شود درصد بالایی از استرس ها و اضطراب های وی کاهش یابد. در این گونه مواقع حرف زدن و گفتگو کردن تنها چیزیست که برای حل مشکل نیاز دارید. همیشه این را به یاد داشته باشید که هیچ گاه مشکل را بزرگ نکنید و کافی است در برخورد با مشکل پیش آمده برای کودک خود، آن را کوچک و قابل حل بدانید و با احساس بهتری به مقابله با آن بروید.
چنانچه شرایط و موقعیت های ویژه ای باعث ایجاد استرس در کودکتان شده اند، سعی کنید آن موقعیت ها و شرایط را محدود کنید. مثلا” اگر کلاسهای آموزشی فوق برنامه، یا تقویتی یا کلاس های زبان و … باعث شده کودکتان برای رسیدگی به درس های مدرسه وقت کافی نداشته باشد و همین عامل باعث ایجاد اضطراب در وی گشته، بهتر است با حذف برخی از این کلاس ها هم وقت آزاد وی را افزایش دهید و هم مشغله های فکری او را به طرز چشمگیری کاهش دهید.
برخی از کودکان شاید دوست نداشته باشند در مورد مشکلشان با شما صحبت کنند. در این مواقع سعی کنید حوصله به خرج داده و به وی این اطمینان را بدهید که شما آمادگی این را دارید که هر زمان که مایل بود میتواند با شما در مورد مشکلش صحبت کند. زمانی که کودکان تمایل به حرف زدن نداشته باشند دلیل بر این نیست که می خواهند تنها باشند، برعکس آنها کاملا” به حمایت والدین خود نیاز دارند و توقع دارند که آنها در این شرایط تنهایشان نگذارند. پس اگر دیدید که کودکتان سر حال و شاداب نیست، گوشه گیر شده و تمایل به صحبت کردن با شما را ندارد، بهتر است حوصله به خرج داده، در کنارش قرار گیرید و سر صحبت را آرام آرام با وی باز کنید. حتی میتوانید با او بیرون رفته، قدم بزنید، فیلم ببینید یا رستوران بروید و حتی بازی های شاد و کودکانه انجام دهید. باور داشته باشید که حضور شما تاثیرات فوق العاده ای بر روی او خواهد گذاشت و احساس خوشایندی را در هر دوی شما بوجود خواهد آورد.
روبرو شدن با ناراحتی ها و استرس و اضطراب های کودک، برای والدین همیشه ناخوشایند بوده، لیکن برای حل مشکل می بایست صبور و با حوصله باشید. سعی کنید کودک خود را طوری تربیت کنید که در مواجهه با مشکلات بتواند واکنش های مناسب از خود نشان دهد. بهتر است مهارت های حل مساله را هم خودتان بیاموزید و هم به وی آموزش دهید. هر زمان که لازم دیدید، بهتر است کودک را آرام کرده و او را به تلاش برای حل کردن مشکل تشویق نمایید. سعی کنید بار اصلی حل مشکل بر دوش خودش باشد نه بر دوش شما، اینگونه به جای آنکه تمام بار حل مشکل را خودتان بر دوش بکشید، به وی یاد خواهید داد آهسته و پیوسته در مسیر رشد و حل مساله گام بردارد. والدین و سرپرستان نمی توانند تمام مشکلاتی را که فرزندانشان با آنها روبرو می شوند بر طرف نمایند. اما آنها می توانند با تربیت درست و آموزش صحیح و نیز به کارگیری تکنیک های حل مساله، موضوع مدیریت استرس را در فرزند خود اجرا نمایند.
سخن پایانی
ما در این مقاله سعی کردیم علل و عوامل ایجاد استرس در کودکان و راه های درمان یا مقابله با آنها را به شما عزیزان آموزش دهیم. البته ذکر این نکته نیز لازم است که بدانیم که والدین به هیچ عنوان قادر به حل تمام مشکلات فرزندان خود نیستند و قطعا” بخشی از مشکلاترا کودک یا نوجوان خود می بایست برطرف نماید. در اینخصوص استفاده از تکنیک های حل مساله بسیار کارامد و موثر می تواند باشد. در پایان نکات و پیشنهاد های کاربردی دیگری را که در مورد استرس کودکان ارایه شده خدمتتان عرض می نماییم. امیدواریم با بکار بستن این موارد بتوانید گامی در راستای تربیت صحیح فرزندانتان و داشتن خانواده ای شاداب بردارید.
برای اطلاع از جدیدترین مقالات و کدهای تخفیف ، همین الان ایمیل‌تان را وارد کنید تا به شما خبر بدهیم!
