آناتومی قلب

آناتومی قلب

قلب یکی از اساسی ترین عضوهای بدن است .این عضو عضلانی به اندازه مشت بسته انسان بوده و وظیفه انتقال خون و مواد مغذی به ارگان های بدن را بعهده دارد.  ابتدا خون بدون اکسیژن را به ریه ها ارسال می کند و در آنجا خون تصفیه شده و عاری از دی اکسید کربن و مواد ذائد می شود و دوباره به قلب باز می گردد .قلب دوباره خون همراه با اکسیژن و مواد مغذی را به تمامی ارگانهای بدن توسط رگها ارسال می کند.

قلب انسان از 4 حفره که هرکدام  وظایفی را برعهده دارند تشکیل شده دوحفره در قسمت فوقانی قلب که خون را دریافت میکنند و دوحفره در قسمت پایین که وظیفه تخلیه خون را عهده دار هستند.

نکته شگفت انگیز اینجاست که که هردو قسمت باهم و بصورت همزمان کتر و فعالیت  دارند و در اصطلاح منقبض و منبسط میشوند ویک ضربان ریتمیک را ایجاد می کنند .این ضربان را در قسمتی هایی ازبدن که رگ از سطح پوست عبورکرده باشد قابل احساس است .مانند مچ دست ،گردن.در واقع نبض همان ضربان قلب است که احساس می شود.وقتیکه ضربان خود رااحساس میکنید بدان معناست که شما هجوم خون درون رگها بواسطه پمپاژ خون توسط قلب را احساس نموده اید .

قلب هر انسان می تواند روزانه حدود 8 پیمانه خون را بصورت مداوم در سراسر بدن پمپاژ میکند.

در حالت استراحت قلب 60 بار در دقیقه میتپد و ممکن است  100 بار درقیقه هم اتفاق بیفتد که عواملی مثل ورزش ، کمبود آب ، استفاده از داروهای خاص عوامل احساسی باعث تغییر در آن میشود. افرادی که اندام درشت تری دارند ،نبض سریعتری هم دارند .قلب ، خون و رگ های خونی سیستم قلبی عروقی و یا سیستم گردش خون را ایجاد می کنند که در ادامه مطلب بیشتربا آنها آشنا خواهیم شد .

قلب دارای پیچیدگی های بسیار زیاد و در عین حال بسیار شگفت انگیز .

از نکات مهمی که در مورد آناتومی قلب می توان اشاره کرد ، دریچه هایی است که در قلب وجود دارد.این دریچه ها 4 تا هستند و وظیفه دارند تا اطمینان پیدا کنند که خون فقط در یک جهت در حرکت است .بهتر با نام این دریچه  و محل قرار گیری آنها آشنا شوید

  • دریچه آئورت : جایی بین آئورت و بطن چپ
  • دریچه میترال: جایی بین دهلیز چپ و بطن چپ
  • دریچه ریوی: جایی بین بطن راست و شریان ریوی
  • دریچه سه لختی: بین دهلیز راست و بطن راست

باز و بسته شدن این دریچه ها باعث ایجاد صدایی میشوند که از آن بعنوان صدای قلب یاد میشود و گاهی همین صدا باعث تشخیص سلامت قلب و یا وجود بیماری قلبی میشود.

سیستم الکتریکی قلب:

برای اینکه خون در زمان درست و بانیروی مناسب در مسیر درست پمپاژ شود نیازمند به هماهنگی بین عضلات قلب می باشد وظیفه این هماهنگی با پالس های الکتریکی می باشد.

رگ های خونی قلب:

قلب دارای 3 نوع رگ خونی است که به شرح زیر است :

  • شریان:

شریان ها ، خون حاوی اکسیژن را از قلب دریافت می کنند و به سایر ارگانهای بدن می رسانند.شریان دارای استحکام زیاد و کشش زیاد است و همچنین دارای عضله است .شریان ها به عروق کوچکتر بنام آتریول متصل میشود.

  • وریدها:

این نوع رگ های خونی ، خون فاقد اکسیژن را به سمت قلب هدایت می کنند و هرچه به سمت قلب نزدیکتر می شوند اندازه آنها افزایش می یابد. وریدها نسبت به شریان ها دارای دیواره های نازکتری هستند.

  • مویرگها :

از این رگ ها بعنوان کوچکترین رگها هم یاد می شود و وظیفه اتصال شریان به ورید های کوچکتر را بعهده دارد. با توجه به اینکه دیواره بسیار نازکی دارند این امکان برای آنها فراهم شده ت بتوانند ترکیباتی مانند دی اکسید کربن ، اکسیژن ، مواد ذاید و مواد مغذی را با بافت های بدن تبادل کنند.

ایست قلبی:

با توجه مطالب گفته شده پی بردیم قلب یک اندام بسیار ضروری و قدرتمند برای بدن است و حیات انسان دارای اهمیت بسزایی است .قلب می تواند مواد مغذی و اکسیژن را به اندامها پمپاژ نماید . حال تصور این اتفاق نیفتد و قلب پمپاژ  نداشته باشد و خون به اندامها نرسد.یعنی قلب ضربان نداشته باشد ، در این هنگام خون به مغز نمی رسد و امکان دارد در عرض چند دقیقه فوت شود.در حالت می گویند فرد دچار ایست قلبی شده است یعنی فرد توانایی صحبت کردن را از دست می دهد، تنفسی نداشته و ضربان قلبی ندارد . در این زمان عملیات احیا  ( CPR)بسیار کمک کننده برای فرد خواهد بود . تماس با 115 و CPR(در صورت آشنایی و انجام عمل)شانس زنده ماندن فرد را بسیار بالا می برد.

اکو کاردیو گرافی داپلر:

حال که با آناتومی قلب و شگفتی های آن آشنا شدیم ،بهتر است برخی بیماری ها و راه های تشخیص و ابزاری که به کمک آنها می توان به تشخیص بیماران کمک کند بپردازیم .

یکی از این ابزار کمکی برای شناخت بیماری اکو کاردیو گرافی است که در این مقاله در مورد که به اکو داپلر هم معروف است ،توضیحاتی ارائه می دهیم .

همانطور که گفتیم اکو داپلر یک روش تشخیصی برای شناسایی برخی بیماریهای قلبی است .که البته بخش جدایی ناپذیر برای تشخیص بیماری است . با استفاده از اکو داپلر می توان سرعت و جهت خون را مشخص نمود.

پزشک این اطمینان را به بیمار می دهد که استفاده از اکو داپلر کاملا ایمن و بدون عارضه بوده و با نتایجی که از بررسی آن بدست می آورد مشکلات ایجاد شده برای بیماران را توسط دارو درمان کند ویا گرفتن آزمایشات دیگر تشخیص دیگری برای بیماری پیداکند.

حال بهتر است بدانیم اکو داپلر چیست و چه افرادی به آن نیاز دارند؟

با یک مثال ساده برای شما بیان می کنیم .صدای آمبولانس را زمانیکه به شما نزدیک میشود و سپس از شما دور میشود را بخاطر بیاورید متوجه فرکانس صدای ایجاد شده میشوید که زمانیکه از شما دور است ضعیف و هرچه به شما نزدیکتر میشود فرکانس قوی تر میشود . از همین تکنیک برای اندازه گیری جریان خون در بطن ها ، دهلیزها و دریچه های قلب استفاده میشود. میزان خونی که با هر ضربان قلب خارج میشود نشان دهنده عملکرد قلب است .به کمک اکو داپلر میتوان به صحت و سلامت قلب و یا وجود مشکل در هرکدام از دریچه ها و دیواره های قلب پی برد.

زمانیکه یک شخص علائم و یا عوارض مشکلات قلبی داشتته باشد پزشک برای او اکو داپلر را تجویز می نماید .علائم زیر باعث تجویز اکو داپلر می شود:

  • تنگی نفس و و جود ورم در پاها که نشانه های نارسایی قلبی هستند (نارسایی قلبی بیماری است که در آن قلب قادر به ارسال خون سرشار از اکسیژن به سایر اندامها نمی باشد) . با استفاده از اکو داپلر این امکان برای پزشک فراهم میشود تا بتواند متوجه شود که قلب بخوبی می تواند کار پمپاژرا انجام دهد یا خیر.
  • تشخیص اندازه قلب ، با افزایش فشار خون امکان بزرگ شدن قلب و یا نارسایی قلبی و یا نشتی دریچه های قلب و همچنین افزایش ضخامت بطن ها وجود دارد که با انجام اکو داپلر به موقع میتوان به درمان بموقع آن اقدام کرد.

نکته : افزایش ضخامت بطن ها ممکن است بخاطر نقص مادرزادی هم باشد.

  • تشخیص ضعف عضلات قلب: این مشکل باعث شده خون بخوبی پمپاژنشود. گاها این بیماری در اثر حمله های قلبی حادث می شود و باعث ایجاد ضععف در عضلات قلب میشود. یکی از علائم مهم در بیماری عروق کرونر است .
  • مشکلات مربوط به دریچه های قلب : درصورت درست باز نشدن یکی از دریچه ها این مشکل بوجود می آید با انجام داپلر بخوبی قابل تشخیص است .
  • وجود مشکل در ساختار قلب: با اکو داپلر می توان به راحتی برخی بیماری های مادرزادی مانند وجود سوراخ در قلب را تشخیص داد.
  • وجود لختهیا تومور: با اکو داپلر برای افرادی که سکته مغزی کرده اند ، میتوان وضعیت لخته های خونی و حتی تومورهایی که باعث سکته مغزی شده اند را مورد بررسی و آزمایش قرار داد.

نکته مهم:

از اکو داپلر حتی برای واکنش قلب به برخی درمان های قلبی می توان استفاده کرد . مانند درمان هایی که برای نارسایی های قلبی استفاده میشود.

آناتومی قلب

پیگیری های اکو داپلر:

همانطور که پیشتر هم گفتیم از اکو کاردیو قلب برای ارزیابی مشکلات قلبی استفاده میشود به همین خاطر نیازمند پیگیری های متنوعی است .در واقع پیگیری اکو بستگی به درمانی است که برای تشخیص بیماری قلبی داده شده است . درصورت داشتن بیماری حاد قلبی ،گاهی نیازمند به اکوی دیگری است ولی در حالت عادی نیازمند پیگیری های متداول نیست .

برای مثال اگر اکو برای تشخیص یک بیماری مادرزادی داده شده باشد قطعا مرحله بعد درمان ترمیمی برای رفع مشکل خواهد بود.یا اگر از اکو برای ارزیابی نارسایی قلبی استفاده شده قدم بعدی تجویز داروی مختص به آن می باشد.

گاهی اوقات نیز پس از مشاهده نتایج اکوی انجام شده لازم است اکوی دیگری از راه مری انجام شود . این اکو زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که پزشک تشخیص بیماری قلبی را بدهد ولی چیزی در اکوی داپلر مشاهده نشده باشد.

حال که با موارد استفاده اکو داپلر آشنا شدید بهتر از روال انجام آن و کارهایی که قبل و بعد از اکو باید انجام دهید اشاره کنیم :

  • اکو کاردیو گرافی می توان هم در بیمارستان و هم در مطب پزشک صورت بگبرد و نیازمند آمادگی خاصی ندارد.
  • تست اکو حدود یک ساعت زمان میبرد.
  • قبل از اکو هیچ نوع محدودیتی برای خوردن غذا وجود ندارد مگر موارد که خود پزشک از بیمار بخواهد مصرف کافیئن را 6 تا 10 ساعت قبل از تست قطع کند تا باعث تسریع ضربان قلب نشود.

روند کار هم بصورت زیر است :

پس از اینکه بیمار برروی تخت معاینه دراز کشید ، مقداری ژل بر روزی قفسه سینه بیمار ریخته میشود مبدل را بر روی قفسه سینه حرکت می دهند . مبدل امواج صوتی را به سمت قلب هدایت می کند .امواج مجدد از سمت قلب به مبدل بازمیگرددو امواج باز گشته توسط مبدل به ثبت می رسند.با حرکت مبدل به قسمت های مختلف ، باعث می شود تصاویر قلب از زوایای مختلف به ثبت برسد و مورد بررسی قرار بگیرد.

معمولا نتایج اکو همان لحظه بیمار تحویل داده نمی شود .آن هم به این جهت است که پزشک نتایج اکو را با دقت بررسی نماید و تصاویر قلبی دریافتی را بازبینی کند و بعد گزارش مفصلی تنظیم نموده و ارائه دهد.

تست ورزش

دراین بخش در خصوص اینکه تست ورزش چیست ؟ چه زمانی اصلا باید تست ورزش را انجام داد ؟ و اینکه تست ورزش بیانگر چه نکاتی در مورد سلامت و یا عدم سلامت قلب میدهد ، مطالب مفید فایده ای را ارائه خواهیم کرد.

تست ورزش  CPXچیست ؟

با انجام تست استرس ورزش ، میتوان خطر ابتلای شخص به بیماری های قلبی (از جمله درد در قفسینه) را تشخیص به موقع داد . معمولا با انجام آزمایش های مکمل نتیجه گیری دقیق تری حاصل میشود. افراد مسن هرساله تست ورزش را انجام میدهند تا از خطر حمله های قلبی آگاه شوند .

در آزمایش تست ورزش بیمار بر روی یک دستگاه تردمیل در حالیکه دستگاه الکتروکاردیوم یا همان نوار قلب به او متصل است و تمامیریتم های قلبی او را کنترل می کند ، حرکت میکند.پزشک نیز فشار خون بیمار مورد ارزیابی قرار می دهد و علائمی مانند خستگی در حین کار و یا درد در قفسینه با دقت چک می کند.

پزشک بوسیله مشاهده تغییرات ایجاد شده بر روی نوار قلب ، نبض و فشار خون بیمار به نحوه عملکرد قلب پی می برد.

سه نوع تست ورزش وجود دارد:

  • تست ورزش
  • تست استرس
  • تست استرس دارویی ، استرس فکری و عاطفی

مراحل انجام تست ورزش:

یک پرستار که مسئول انجام تست ورزش است ابتدا فشار خون و نبض بیمار را کنترل می کند .سپس الکترودها را بر روی قفسینه و شکم بیمار وصل می کند تا در حین تست ورزش بتواند نوار قلب بیمار را داشته باشد . همچنین کاف فشار سنج را  برای گرفتن فشار خون بر روی بازوی بیمار وصل می کند .

در ابتدا بیما بصورت آهسته بر روی تردمیل حرکت می کند و بعد از آن هر 3 دقیقه سرعت و شیب دستگاه را افزایش می دهند تا ضربان قلب افزایش پیدا کند و به 85 تا 90 درصد ضربان قلب هدف برسد.

نکته  :

قلب هدف :افزایش ضربان قلب بین 80 تا 90 هدفی است که برای این تست گرفته شده است. به ان ضربان قلب هدف می گویند.

زمانیکه تست شروع می شود ، عضلات بدن به دلیل تحرک نیازمند دریافت خون بیشتری هستند و در این جا چون فعالیت

خود قلب از سایر ارگانها بیشتر است بنابراین احتیاج به دریافت خون بیشتر همراه با اکسیژن می باشد . در قلبی که سالم است این نیاز بخوبی مرتفع می شود و رگه های کرونری بخوبی می توانند خون حاوی اکسیژن را به قلب برسانند . اما اگر خود رگ های کرونری دچار مشکل بوده و یا انسداد داشته باشند این عمل اتفاق نمی افتد و قلب با کمبود خون و اکسیژن همراه خواهد بود و در پی آن درد در ناحیه قفسه سینه و قلب برای بیمار رخ خواهد داد .

همانطور که اشاره کردیم تست ورزش به تنهایی پاسخگوی تشخیص بیماری نبوده و برای تشخیص دقیق برخی بیماریها مانند بیماری شریان کرونر نیازمند آزمایش های جانبی دیگری هم می باشد تا درصد خطا و اشتباه به حداقل برسد.

نکته :

بیماری شریان کرونری بیماری است که در آن رسوبات چربی در شریان ها ته نشین می شو و خون رونده به سمت قلب که حاوی اکسیژن می باشد، کاهش می باد.

چه زمانی باید تست ورزش را انجام داد؟

تست ورزش برای تشخیص رسوب پلاک های چربی و انسداد شریان ها به کار گرفته می شود .(البته اشاره هم کردیم گاهی اوقات نیازمند آزمایش های تکمیلی هم می باشد).بنابراین پزشکان تجویز متداول این تست برای افرادی که مشکوک به بیماری های شریان کرونری نبوده تجویز نمی کنند. ولی برای افرادی که خطر ابتلا به بیماری های قلبی دارند و افراد مسن و حتی افرادی که فعالیت کمی دارند و قصد شروع یک فعالیت ورزشی دارند مناسب دانسته است.

تست ورزش بیانگر چه نکاتی است ؟

بیمارانی که دارای درد در ناحیه قفسه سینه به هنگام فعالیت هستند و یاکاسنیکه تنگی نفس بدون علت دارند ، نتیج این تست ممکن است احتمال ابتلا به بیماری شریان کرونری را بیشتر نمایش دهد.برای این خاطر است که از بیماران خواسته می شود تا آزمایش های دیگری را نیز کنار تست ورزش انجام دهند .

این نتیجه در بیمارانی که عوامل خطر مانند سن بالا ، اضافه وزن و کلسترول بالاا دارند به مراتب نگران کننده تر خواهد بود.

درصورت داشتن نتیجه عادی در تست ، میتوان احتمال خطر ابتلا به شریان کرونری را کمتر دانست ولی ایت تست به این معنا نخواهد بود که در آینده نیز احتمال پارگی یا انسداد شریان در اثر رسوب چربی وجود نخواهد داشت .

این تست تنها شریان هایی را تشخیص خواهند داد که 70 درصد و یا بیشتر دچار رسوب و انسداد شده باشند.

امکان اینکه حملات قلبی در اثر انسداد های کوچک که باعث پارگی شریان و لخته شدن خون میشود، اتفاق بیفتد.

پس بطور خلاصه تست ورزش برای تشخیص بیماریهای زیر صورت میگیرد:

  • تشخیص بیماری شریان کرونری
  • تشخیص علت درد های قفسه سینه
  • بررسی وضعیت قلب بیمار بعد از انفارکتوس میوکارد
  • تنظیم کردن برنامه فیزیکی برای بیماران

خطراتی که در تست ورزش وجود دارد:

این روش ایمن بوده و برای بسیاری از بیماران توصیه می شود . ممکن است بعد از تست کمی علائم خستگی در بیمار ایجاد شود که کاملا طبیعی است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *